MIT: Im starszy las, tym więcej dwutlenku węgla pochłania

  • Stare lasy magazynują więcej węgla niż młode, mimo że te drugie szybciej pochłaniają CO2 w fazie wzrostu.
  • Wycinanie drzew i ich wywożenie z lasu wiąże się z przemieszczaniem większości węgla zgromadzonego w ciągu życia drzewa. Jego magazynowanie jest uzależnione od przeznaczenia drewna.
  • Młode lasy potrzebują lat, by osiągnąć dodatni bilans węglowy.
  • CO2 zmagazynowane w produktach z drewna może przetrwać nawet setki lat (np. w meblach lub drewnie konstrukcyjnym).

Rola lasów w regulacji klimatu

Wycinanie lasów (wylesianie) jest jednym z elementów, które wpływają na zwiększenie się emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Obecność drzew jest bowiem kluczowym czynnikiem wpływającym na klimat ze względu m.in. na ich zdolność do fotosyntezy, podczas której z atmosfery usuwany jest dwutlenek węgla, oraz do sekwestracji węgla, czyli jego długoterminowego magazynowania. Kiedy drzewa są wycinane, a następnie pozyskane z nich drewno np. spalane, zmagazynowany w nich węgiel ponownie trafia do atmosfery, co wzmacnia efekt cieplarniany. 

Lasy przyczyniają się do regulacji klimatu również poprzez proces transpiracji – gdy otoczenie się nagrzewa, rośliny, do pewnego stopnia, mogą uwalniać do atmosfery nadmiar wody, chłodząc siebie i środowisko. Drzewa mają udział w utrzymaniu globalnej różnorodności biologicznej. Ponadto pozwalają również organizmom na adaptację do stale zmieniających się warunków środowiskowych.

Niejednokrotnie pojawiają się wątpliwości co do tego, czy młode lasy są równie skuteczne w regulacji klimatu, a jako priorytet uznaje się dbanie o stare drzewa [1, 2, 3]. Zakres oddziaływania drzew w różnym wieku można sprawdzić porównując ich zdolność do pochłaniania i magazynowania dwutlenku węgla.

Cykl życia drzew a obieg węgla w przyrodzie 

Drzewa na kolejnych etapach swojego cyklu życia mają różny wpływ na krążenie węgla w przyrodzie. Węgiel pochłaniany jest przez młode, szybko przyrastające drzewostany w fazie wzrostu i rozwoju. Proces ten jest najbardziej intensywny w przypadku drzew w wieku od 35 do 40 lat, a następnie słabnie w miarę starzenia się drzewostanów. Procesy metaboliczne starszych drzew ulegają spowolnieniu, co oznacza, że ich zdolność do wiązania węgla z atmosfery jest niższa. 

Wyższą skuteczność w pochłanianiu dwutlenku węgla z atmosfery potwierdza m.in. badanie drzewostanów młodników nadbrzeżnych w Alasce. Wykazało ono, że młode lasy pochłaniają więcej CO2 niż starsze (150‑letnie). Do podobnych wniosków doszli naukowcy badający las Suserup w Danii. Dowiedli oni, że w nietkniętej od 100 lat puszczy, w której najstarsze drzewa mają 300 lat, nie zachodzi istotne pochłanianie węgla. 

Czy to oznacza, że młodsze drzewa są ważniejsze w procesie magazynowania CO2?

Przytoczone wcześniej badania wykazują, że w pochłanianiu dwutlenku węgla rzeczywiście skuteczniejsze okazują się młode, rozwijające się drzewostany. Jednak nie oznacza to wcale, że rola starszych lasów w regulacji klimatu jest mniejsza. 

Pomimo tego, że młode lasy pochłaniają CO2 w szybszym tempie, to właśnie stare, duże drzewa magazynują najwięcej węgla. Węgiel jest przez drzewa gromadzony w biomasie nadziemnej i podziemnej, w martwym drewnie, ściółce oraz glebie, a powraca do atmosfery w wyniku m.in. oddychania drzew, spalania i rozkładu – w ten sposób cykl się zamyka. 

Należy jednak zaznaczyć, że nie każde wycięcie drzewa powoduje natychmiastowe uwolnienie się dwutlenku węgla do atmosfery. Badania pokazały, że w produktach z drewna takich jak np. meble, znajduje się dużo zmagazynowanego dwutlenku węgla, który pozostanie tam nawet na dekady. Natomiast w przypadku spalania biomasy leśnej w celach energetycznych emisje mogą być wyższe nawet niż w przypadku paliw kopalnych.

Sadzenie nowych drzew nie pochłonie wszystkich emisji CO2

Fakt, że proces pochłaniania dwutlenku węgla z atmosfery jest najintensywniejszy w przypadku młodych drzew, wcale nie oznacza, że sadzenie nowych drzew w miejscu wyciętych starych lasów jest efektywne w walce z nadwyżką emisji CO2.

Dwutlenek węgla pochłonięty z atmosfery przez młode, szybko rosnące drzewa posadzone w miejscu wyciętych i spalonych dojrzałych lasów, rekompensuje emisje dopiero po latach. Absorpcja zaczyna przewyższać emisję około 10 lat po posadzeniu drzewa (w zależności od gatunku, rodzaju gleby i klimatu np. sosna biała równoważy początkowe straty węgla po 4 latach).

Sztuczne odnawianie lasów jest poprzedzone przygotowaniem gleby, co ma na środowisko niekorzystny wpływ. Rozkład materii organicznej zmagazynowanej w próchnicy zostaje przyspieszony, co zwiększa emisję dwutlenku węgla, zniszczeniu ulega fauna glebowa gromadząca węgiel w glebie, a sprzęt użyty do pozyskania i transportu drewna pogarsza bilans CO2 gospodarki leśnej, ponieważ emituje go w znaczących ilościach.

Jak osiągnąć równowagę w gospodarce leśnej?

Sadzenie nowych drzew jest korzystną, lecz długoletnią inwestycją w jakość środowiska naturalnego. Jednak sadzenie młodych lasów nie może być traktowane jako jedyny sposób na łagodzenie zmian klimatycznych, bo nie będą one w stanie pochłonąć całego dwutlenku węgla, który wytwarza człowiek np. poprzez spalanie paliw kopalnych. W zależności od przeznaczenia drewna (np. spalanie – natychmiastowa emisja, materiały budowlane – wieloletnie przechowywanie węgla)  dwutlenek węgla zgromadzony w drewnie jest uwalniany do atmosfery przez lata. Dlatego też w celu regulacji klimatu nie można rezygnować z utrzymywania istniejących lasów i umożliwienia im pełnego rozwoju jak i z sadzenia nowych młodych lasów. Jest to efektywny, natychmiastowy i niedrogi sposób na magazynowanie węgla.

Metodologia INDID

Sprawdzane przez nas twierdzenia zostały wybrane przez Lasy Państwowe na podstawie badania opinii publicznej “Postrzeganie Lasów Państwowych 2025” oraz wypowiedzi powtarzanych w komentarzach w mediach społecznościowych, pod postami lasów. Przed przystąpieniem do analizy, każde stwierdzenie zostało przez nas ocenione pod kątem weryfikowalności tj. czy nie zawierają opinii lub innych stwierdzeń ocennych, których nie można zweryfikować.

Wszystkie informacje, które zostały przez nas zawarte w artykułach, muszą posiadać źródło. Musi być ono:

  • aktualne – zgodne z najnowszym stanem wiedzy i zawierające najświeższe dane,
  • maksymalnie pierwotne – takie, w którym dana informacja pojawiła się po raz pierwszy,
  • oraz rzetelne –  będą to np. raporty, badania naukowe czy dane instytucji publicznych.

Źródłem nie mogą być dowody anegdotyczne czy subiektywne opinie lub oceny osób i podmiotów zaangażowanych w spór, które nie zostały poparte niezależnymi badaniami lub danymi.

Opracowana analiza musi być pozbawiona określeń wartościujących i ocennych. Autor tekstu, musi być w swojej pracy apolityczny i neutralny, nie może kierować się własnymi poglądami i emocjami, a tym bardziej interesem Lasów Państwowych.

W sytuacjach, w których popełnimy błąd lub istnieją inne, równie wiarygodne źródła, które zmieniają wydźwięk artykułu, wprowadzamy poprawki. Jesteśmy jednocześnie otwarci na sprawdzanie innych weryfikowalnych twierdzeń pojawiających się w przestrzeni publicznej dot. tematów przyrody i ekologii.

Fundacja Instytut Dyskursu i Dialogu (INDID) jest organizacją pozarządową, która za cel obrała naprawę debaty publicznej w Polsce. Promując rzetelne dziennikarstwo, wolność słowa, pluralizm poglądów, dialog bez nienawiści i manipulacji, chce dbać o wzajemny szacunek i zrozumienie. W tym celu prowadzi szeroko zakrojone projekty o charakterze analityczno-badawczym, edukacyjnym, popularyzacyjnym i bieżącą działalność strażniczą. Więcej na stronie: https://indid.pl/

Autorzy artykułów: Hubert Głuch, Anita Kwiatkowska, Wiktor Nowak, Szymon Orzeszek, Piotr Andrzej Rączkowiak,  Julia Solarz, Elżbieta Sypniewicz.

Nadzór merytoryczny nad artykułami: Wiktor Nowak

Źródła:

Źródła z portalu Facebook:

Przejdź do treści