MIT: Lesistość w Polsce się zmniejsza

  • Lesistość to stosunek procentowy powierzchni lasów do ogólnej powierzchni analizowanego obszaru – np. kraju.
  • Od 1946 roku w Polsce zwiększa się powierzchnia gruntów leśnych. Do 2023 roku zwiększała się lesistość.
  • W 2023 roku według danych GUS lesistość w Polsce spadła o 0,1 punkt procentowy.  Było to spowodowane zwiększeniem się powierzchni niektórych jednostek podziału terytorialnego o morskie wody wewnętrzne.
  • W Polsce obowiązuje Krajowy Plan Zwiększania Lesistości, który zakłada, że w 2050 roku w Polsce lesistość osiągnie 33%.

Co to jest lesistość?

Pojęcie lasu w Polsce definiuje art. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 roku o lasach. Zgodnie z przepisami jest to grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha pokryty roślinnością leśną, czyli drzewa i krzewami oraz runem leśnym (dopuszczalne jest czasowe pozbawienie roślinności leśnej). Dodatkowo, aby mieć do czynienia z lasem, opisany powyżej grunt musi być: 

a) przeznaczony do produkcji leśnej lub 

b) stanowić rezerwat przyrody lub wchodzić w skład parku narodowego albo 

c) być wpisany do rejestru zabytków.

Las to też grunt związany z gospodarką leśną (a więc drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna oraz budynki i urządzenia melioracji wodnych).

Lesistość to stosunek procentowy powierzchni lasów do ogólnej powierzchni geodezyjnej analizowanego obszaru, najczęściej jednostki terytorialnej (kraju, województwa, powiatu, gminy). Lesistość wyrażona jest w procentach (jaki procent obszaru stanowią lasy). 

W tym samym dokumencie, GUS informuje jednak o zmianie powierzchnia niektórych jednostek podziału terytorialnego. Chodzi o zwiększenie tych powierzchni o morskie wody wewnętrzne Zatoki Puckiej oraz części Zatoki Gdańskiej. Rozporządzenie Rady Ministrów wprowadzające zmianę obowiązuje od 2023 roku, w związku z czym od 2023 roku lesistość liczy się biorąc pod uwagę wskazane morskie wody wewnętrzne).

W Roczniku Statystycznym Leśnictwa 2024, GUS przyjmuje więc jeszcze jeden współczynnik: Udział powierzchni gruntów leśnych w powierzchni lądowej kraju (powierzchni lasów i gruntów związanych z gospodarką leśną do powierzchni ogólnej kraju pomniejszonej o grunty pod wodami, czyli ogółem morskie wody wewnętrzne, powierzchniowe wody płynące oraz stojące).

Lesistość w Polsce i na świecie

Najnowsze dane GUS podają lesistość z 2023 roku. Wyniosła wtedy 29,6% Udział powierzchni gruntów leśnych w powierzchni lądowej kraju wyniósł z kolei 31%. Grunty leśne w Polsce w 2023 roku zajmowały 9484 tys. ha, a lasy – 9284 tys. ha. Najwyższa lesistość w 2023 roku w Polsce była w woj. Lubuskim – 49,4%, a najniższa w woj. Łódzkim – 21,4%.

Przy zestawieniu lesistości w Polsce z innymi krajami świata, należy użyć innej wartości. To powierzchnię lasów w Polsce według standardu przyjętego dla ocen międzynarodowych. W tym standardzie Polska ma 9464 tys. ha lasów.

W 2020 roku w badaniach State of Europe’s Forests lesistość w Polsce została określona na poziomie 31%. Lesistość w Polsce zbliżona była do światowej (30,6 %) i Europejskiej (bez Rosji: 32,2 %).

Lesistość w wybranych krajach Europy wg raportu GUS z 2023 roku:

  • Holandia – 11%,
  • Wielka Brytania – 13%,
  • Ukraina – 17%,
  • Polska – 31%,
  • Francja – 32%,
  • Niemcy – 33%,
  • Hiszpania – 37%,
  • Słowacja – 40%,
  • Austria – 47%,
  • Słowenia – 61%,
  • Finlandia – 74%.

W raporcie „Co z tymi lasami?” opracowanym przez B+R Studio, badacze przekonują, że powierzchnia lasów w Polsce systematycznie rośnie, podczas gdy na świecie obserwowana jest tendencja spadkowa.

Czy powierzchnia lasów w Polsce się zmniejsza?

Według raportów statystycznych lesistość w Polsce minimalnie zmniejszyła się w latach 2022 – 2023 (w 2022 roku lesistość wyniosła 29,7 %, a w 2023 roku – 29,6 %). Należy jednak pamiętać, że zmiana ta wynikała ze zmiany definicji powierzchni jednostek podziału terytorialnego (które zwiększyły się o morskie wody wewnętrzne). Jeśli lesistość liczylibyśmy w systemie sprzed 2023 roku – zwiększyłaby się ona – obiektywnie lasy zajmują w 2023 roku większą powierzchnię niż w 2022 roku.
I wreszcie: fraza „lesistość w Polsce się zmniejsza“ sugeruje, że mamy do czynienia z pewnym trendem, a nie jednostkowym przypadkiem. Takiego trendu nie ma – od 1946 roku lesistość w Polsce rosła aż do 2023 roku.

Tabela 1. Zmiany w lesistości, powierzchni gruntów leśnych w powierzchni lądowej kraju
i powierzchni gruntów leśnych w Polsce w latach 1946 – 2023.
Źródło: Rocznik Statystyczny Leśnictwa 2024

Dane z tabeli ilustrują zmiany w lesistości w Polsce. Mimo, że nominalnie zmniejszyła się ona w 2023 roku względem 2022 roku, to niepoprawnym jest twierdzenie, że „lesistość w Polsce się zmniejsza“.

Poza lasami wypełniającymi powyższą definicję, przy sporządzaniu Wielkoobszarowej Inwentaryzacji Stanu Lasów bierze się pod uwagę również tzw. lasy poza ewidencją. To obszary z roślinnością leśną, o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha i pokryciu powierzchni koronami drzew wynoszącym więcej niż 10%, nie będące jednocześnie lasami według zapisów ewidencji gruntów i budynków. Pomiary tych powierzchni prowadzone są od 2015 roku.

W Wielkoobszarowej Inwentaryzacji Stanu Lasów za okres 2020-2024 określono powierzchnię lasów poza ewidencją na 1 127 587 ha. Powierzchnia stale zwiększała się od czasu prowadzenia pomiarów. W WISL za okres 2015-2019 wyniosła 950 820 ha, w okresie

2016-2020 lasy poza ewidencją miały powierzchnię 1 064 075 ha, w okresie 2017-2021 – 1 077 673 ha, w okresie 2018-2022 – 1 090 374 ha, a w okresie 2019-2023 – 1 107 123 ha. Obserwujemy więc stały trend wzrostowy.

Działania Polski w sprawie zwiększenia lesistości

W Polsce obowiązuje Krajowy Program Zwiększania Lesistości, który został opracowany w 1993 roku, a zaakceptowany do realizacji przez Radę Ministrów RP w dniu 23 czerwca 1995 roku. Głównymi celami programu było stworzenie warunków do zwiększenia lesistości Polski:

  • do 30% w 2020 roku;
  • do 33% w 2050 roku.

Lesistość zwiększa się na kilka sposobów, między innymi poprzez: 

Źródła:

Fundacja Instytut Dyskursu i Dialogu (INDID) jest organizacją pozarządową, która za cel obrała naprawę debaty publicznej w Polsce. Promując rzetelne dziennikarstwo, wolność słowa, pluralizm poglądów, dialog bez nienawiści i manipulacji, chce dbać o wzajemny szacunek i zrozumienie. W tym celu prowadzi szeroko zakrojone projekty o charakterze analityczno-badawczym, edukacyjnym, popularyzacyjnym i bieżącą działalność strażniczą. Więcej na stronie: https://indid.pl/

Autorzy artykułów: Hubert Głuch, Anita Kwiatkowska, Wiktor Nowak, Szymon Orzeszek, Piotr Andrzej Rączkowiak,  Julia Solarz, Elżbieta Sypniewicz.

Nadzór merytoryczny nad artykułami: Wiktor Nowak

Przejdź do treści